Carmiggelt:
Maar kijk, 1 ding heb ik in ernst van al die relaties met die fascisten wel over gehouden, vooral met die Mussolini fascisten, die begonnen de vergadering altijd met een gezamenlijk zingen van een lied en dat was het Italiaanse fascistenlied; de ciao fenetsade.
Het eindigde dan met../de Hollandse tekst was: ” Het fascisme zal u brengen al het geluk waar naar gij smacht”.
Klinkt verschrikkelijk louche en ik heb ook altijd een weerzin gehouden, ook later tegen alle mensen, politici, die beloven dat ze ons het geluk zullen brengen. Dat is, vind ik, altijd iets dat ik wantrouw, dat wantrouw ik alleen al, ook al door die fascisten die ons allemaal dat geluk beloofden.
Nou we hebben in die vijf jaar (Tweede Wereldoorlog) gezien waar dat geluk op neer kwam, maar ik vind, je kunt in een politiek stelsel natuurlijk wel de mensen de minimale voorwaarden tot geluk ontnemen, dat kan, maar je kan ze niet massaal het geluk brengen. Dat is bedrog.
Ik heb dat ook geschreven, een paar jaar geleden, tegen het feit dat in de nieuwe vertaling van de internationale ook weer in de laatste regel aan de mensen het geluk wordt beloofd. Dat was bij mij een beetje tegen het zere been vooral door de herinneringen die ik op dat gebied heb.
Je kunt de mensen niet meer geven dan het minimum om te ademen, zoals Ter Braak het noemde.
Kijk de weduwe van de dichter Mandelstam, die in de kampen van Stalin is omgebracht, die was vlak na de Russische revolutie ook een vrouw met veel idealen: Het zou allemaal komen, het mooie. En in de Stalintijd had ze dan bemerkt hoe dat in werkelijkheid ging en ze vertelde, en dat heeft ook diepe indruk op me gemaakt toen ik dat las, dat ze een ouwe vriend tegen kwam in Moskou uit diezelfde tijd en dat die man tegen haar zei:
“Eenmaal in ons leven hebben wij de mensen gelukkig willen maken, dat zullen we onszelf nooit vergeven.”
Zo is het! Het hele interview kunt u hieronder beluisteren.